Οι αθλητικές κακώσεις ώμου είναι από τους πιο συχνούς τραυματισμούς σε αθλήματα που περιλαμβάνουν έντονες ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις του άνω άκρου. Ο ώμος, λόγω της μεγάλης κινητικότητάς του και της σχετικά περιορισμένης σταθερότητας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτος σε εξαρθρήματα, τενοντίτιδες και ρήξεις τενόντων.
Ώμος: Η ευάλωτη ανατομία
Ο ώμος αποτελεί μία από τις πιο πολύπλοκες αρθρώσεις του ανθρώπινου σώματος. Πρόκειται για μία σφαιροειδή άρθρωση που επιτρέπει κινήσεις σε όλα τα επίπεδα: κάμψη, έκταση, απαγωγή, προσαγωγή και στροφή. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στον συνδυασμό της ωμογληνοβραχιόνιας άρθρωσης με την ωμοπλατοθωρακική, την ακρωμιοκλειδική και την ελαφρώς κινητή στερνοκλειδική άρθρωση. Η σταθερότητα του ώμου δεν οφείλεται τόσο σε οστικές δομές όσο σε ένα σύστημα συνδέσμων, τενόντων και μυών – κυρίως του στροφικού πετάλου. Αυτή η σταθερότητα μπορεί εύκολα να διαταραχθεί όταν το άνω άκρο κινείται επαναλαμβανόμενα ή βίαια, όπως συμβαίνει συχνά στα αθλήματα.
Οι αθλητές που συμμετέχουν σε αθλήματα με κινήσεις πάνω από το κεφάλι, όπως το βόλεϊ, η κολύμβηση, το μπέιζμπολ και η ενόργανη, βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο. Επίσης, σε αθλήματα επαφής, όπως το ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ, ο ώμος μπορεί να δεχτεί ισχυρές προσκρούσεις ή να υποστεί τραυματισμό από πτώσεις. Οι δομές που πλήττονται συχνότερα είναι οι τένοντες του στροφικού πετάλου, ο επιχείλιος χόνδρος, η ακρωμιοκλειδική άρθρωση, καθώς και τα νεύρα που διέρχονται από την περιοχή.
Αθλητικές κακώσεις ώμου: Τύποι
Οι τραυματισμοί διακρίνονται σε οξείες και χρόνιες κακώσεις. Οι οξείες είναι αποτέλεσμα αιφνίδιου περιστατικού – συχνά συνοδεύονται από άμεσο πόνο, περιορισμό κίνησης και οίδημα. Αντιθέτως, οι χρόνιες είναι αποτέλεσμα υπέρχρησης και αναπτύσσονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Οι συχνότεροι τύποι αθλητικών κακώσεων περιλαμβάνουν:
Πρόσθιο εξάρθρημα ώμου: Προκαλείται συχνά από πτώση με τον βραχίονα σε απαγωγή και έξω στροφή. Το εξάρθρημα μπορεί να συνοδεύεται από τραυματισμό του επιχείλιου χόνδρου (Bankart lesion) ή βλάβες στο βραχιόνιο οστό (Hill-Sachs lesion).
- Σύνδρομο υπακρωμιακής πρόσκρουσης (Impingement): Προκύπτει από τη συμπίεση των τενόντων του στροφικού πετάλου μεταξύ του ακρωμίου και της κεφαλής του βραχιονίου, κυρίως σε επαναλαμβανόμενες κινήσεις υπερέκτασης.
- Ρήξη στροφικού πετάλου: Η ρήξη μπορεί να είναι πλήρης ή μερική, οξεία ή εκφυλιστική. Προκαλεί μυϊκή αδυναμία, πόνο κατά την άρση του βραχίονα και συχνά επηρεάζει τη λειτουργικότητα σε καθημερινές δραστηριότητες.
Άλλες συχνές κακώσεις είναι η τενοντίτιδα της μακράς κεφαλής του δικεφάλου, οι τραυματισμοί της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης (διαχωρισμός ή υπεξάρθρημα), καθώς και οι βλάβες τύπου SLAP (superior labrum anterior-posterior), ιδιαίτερα σε αθλητές ρίψεων.
Διάγνωση και απεικόνιση
Η διαγνωστική διαδικασία ξεκινά με λεπτομερές ιστορικό. Ο ιατρός καταγράφει τον μηχανισμό κάκωσης, τα χαρακτηριστικά του πόνου (οξύς ή χρόνιος), και τις συνθήκες εμφάνισης των συμπτωμάτων. Η κλινική εξέταση περιλαμβάνει ειδικά τεστ για τη σταθερότητα της άρθρωσης, την ακεραιότητα των τενόντων, και τον εντοπισμό πιθανής νευρολογικής εμπλοκής.
Οι απεικονιστικές εξετάσεις έχουν καίριο ρόλο:
- Ακτινογραφίες: Ενδείκνυνται για την αξιολόγηση καταγμάτων, υπεξαρθρημάτων ή εκφυλιστικών αλλοιώσεων της ακρωμιοκλειδικής άρθρωσης.
- Υπερηχογράφημα: Παρέχει γρήγορη και οικονομική απεικόνιση των τενόντων και μπορεί να πραγματοποιηθεί δυναμικά (κατά την κίνηση).
- Μαγνητική τομογραφία (MRI): Ειδικά με σκιαγραφικό, επιτρέπει την απεικόνιση του στροφικού πετάλου, του επιχείλιου χόνδρου και των θυλάκων, αποτελώντας το gold standard στη διάγνωση σοβαρών βλαβών.
Αντιμετώπιση των κακώσεων
Η θεραπευτική προσέγγιση εξαρτάται από τον τύπο και τη σοβαρότητα του τραυματισμού. Στις ήπιες κακώσεις ή στην πρώιμη φάση της υπέρχρησης, η συντηρητική αγωγή αποτελεί την πρώτη επιλογή. Περιλαμβάνει:
- Παγοθεραπεία, αντιφλεγμονώδη φάρμακα και αποφόρτιση της άρθρωσης
- Φυσικοθεραπεία για αποκατάσταση της λειτουργικότητας και επανεκπαίδευση των μυών
- Ενίσχυση του στροφικού πετάλου και βελτίωση της κινητικού ελέγχου
Σε σοβαρότερες περιπτώσεις (πλήρης ρήξη τένοντα, χρόνια αστάθεια ή βλάβες SLAP), ενδείκνυται χειρουργική επέμβαση. Η αρθροσκόπηση προσφέρει υψηλό επίπεδο ακρίβειας, ταχύτερη αποκατάσταση και λιγότερο τραύμα στους γύρω ιστούς. Η μετεγχειρητική φυσικοθεραπεία είναι απαραίτητη και περιλαμβάνει προοδευτική επαναφορά της κίνησης, μυϊκή ενδυνάμωση και επιστροφή σε αθλητικές δεξιότητες.
Ο στόχος είναι όχι μόνο η ανατομική αποκατάσταση, αλλά και η λειτουργική επιστροφή του αθλητή στο προηγούμενο επίπεδο απόδοσης, χωρίς κίνδυνο υποτροπής.
Αθλητικές κακώσεις ώμου: Πρόληψη και λειτουργική ενδυνάμωση
Η πρόληψη των κακώσεων ώμου είναι εφικτή και θεμελιώδης, ιδίως για αθλητές υψηλής απόδοσης ή ερασιτέχνες με έντονη δραστηριότητα. Τα πιο σημαντικά προληπτικά μέτρα περιλαμβάνουν:
- Προθέρμανση και διατάσεις πριν από κάθε προπόνηση ή αγώνα
- Ασκήσεις ενδυνάμωσης για το στροφικό πέταλο και τους σταθεροποιητές της ωμοπλάτης
- Διόρθωση τεχνικών λαθών και επίβλεψη από εξειδικευμένους προπονητές
- Αποφυγή υπέρχρησης και εναλλαγή προπονητικών μονάδων για μείωση του φορτίου
- Συχνές επαναξιολογήσεις σε περιπτώσεις ενόχλησης, ώστε να εντοπιστεί έγκαιρα τυχόν παθολογία
Σε αθλήματα με μεγάλη συχνότητα τραυματισμών, η χρήση προστατευτικού εξοπλισμού ή ορθοπεδικών βοηθημάτων –όπως νάρθηκες σταθεροποίησης– ενδείκνυται. Επιπλέον, η βελτίωση της ιδιοδεκτικότητας μέσω ασκήσεων νευρομυϊκού ελέγχου μειώνει την πιθανότητα κακής τοποθέτησης του ώμου σε επικίνδυνες θέσεις.
Επανένταξη στον αθλητισμό
Η επιστροφή του αθλητή στην ενεργό δράση είναι σταδιακή και βασίζεται σε λειτουργικά κριτήρια. Ο πόνος και το εύρος κίνησης δεν είναι τα μόνα στοιχεία που αξιολογούνται. Πρέπει να έχουν αποκατασταθεί:
- Η δύναμη του στροφικού πετάλου και των σταθεροποιητών μυών
- Ο πλήρης έλεγχος του ώμου κατά τη διάρκεια δυναμικών κινήσεων
- Η εμπιστοσύνη του αθλητή στο σώμα του (ψυχολογική αποκατάσταση)
Ο Ορθοπεδικός Χειρουργός Δρ. Χρήστος Βώττης διαθέτει απόλυτη εξειδίκευση και εμπειρία στον τομέα της ορθοπεδικής τραυματολογίας. Εάν επιθυμείτε να μάθετε περισσότερα για τις αθλητικές κακώσεις ώμου, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας για μια εξατομικευμένη διάγνωση και θεραπεία.
